Tsunami – to fala oceaniczna spowodowana trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu lub cieleniem się lodowców. W bardzo rzadkich przypadkach tsunami może być wynikiem uderzenia meteorytu. Fale tsunami tworzą się pierścieniowo od miejsca wystąpienia zjawiska i poruszają się z prędkością do 900 km/h.
Na pełnym morzu tsunami może pozostać niezauważone ponieważ wysokość fal nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Długość fal zjawiska tsunami może dochodzić do kilkuset kilometrów. Tsunami najczęściej pojawia się w obszarze Oceanu Spokojnego.
Rodzaje tsunami
Wyróżniamy trzy rodzaje występujących tsunami:
1. Lokalne – miejsce powstania fali blisko wybrzeża, czas przybycia fali wynosi maksymalnie pół godziny.
2. Regionalne – fale zagrażają dużej części obszaru wybrzeża. Czas przybycia fali do 5 godzin od momentu wzbudzenia.
3. Ponadregionalne (inaczej pacyficzne) – obejmują wiele obszarów po obu stronach Pacyfiku. Czas przybycia zagrożenia od kilku do kilkunastu godzin.
Oznaki zbliżającego się tsunami
Przed pojawieniem się tsunami występuje kilka zasadniczych zjawisk są to:
1. Trzęsienie ziemi blisko wybrzeża.
2. Zjawisko cofania się wód morskich, które odsłania część dna morskiego.
3. Powstanie fali wyższej niż normalnie zbliżającej się do wybrzeża i powodującej znaczne zniszczenia.
4. Głośne i dziwne odgłosy lub dźwięki od strony oceanu.
Tsunami w Polsce
Według dr hab. Wojciecha Dębskiego (dyrektora do spraw naukowych Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie) możliwość wystąpienia tsunami w Polsce jest bardzo małe, ale nie możemy całkowicie wykluczyć takiej możliwości. Fale tsunami na Bałtyku byłyby o niedużej wysokości i nie stanowiłyby większego zagrożenia. Historycznie pierwszy taki przypadek miał miejsce w 1497 roku w Darłowie. Fale mogły mieć wysokość od 3 do nawet 20 metrów. Trzy statki zostały popchnięte na około 3-4 kilometry w głąb lądu. Przyczyną tsunami było trzęsienie ziemi w okolicach jeziora Wener w Szwecji (odległość około 500 km). W 1779 roku tsunami pojawiło się w Trzebiatowie. Wysokie fale zerwały zacumowany prom w porcie i przeniosły go daleko w głąb lądu. Kolejnym przypadkiem tsunami były wysokie falę, które zalały Łebę w marcu 1779 roku. Trzy godziny później w oddalonym o około 180 kilometrów Kołobrzegu nastąpiło cofnięcie brzegu morza.
Jak się przygotować do tsunami?
1. Według informacji zawartych na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych naszą podróż powinniśmy zarejestrować w serwisie Odyseusz. Pozwoli to na zweryfikowanie czy znajdujesz się na obszarze w którym wystąpiło tsunami.
2. Sprawdź czy masz odpowiednie ubezpieczenie, które obejmuje skutki katastrof naturalnych.
3. Sprawdź plany ewakuacji w miejscu w którym obecnie przebywasz (hotel, hostel). Zaplanuj drogę ewentualnej ewakuacji. Do najwyżej położonego miejsca musisz dotrzeć w ciągu 15 minut.
4. Zapisz w telefonie numery do odpowiednich służb, rodziny, ambasady.
5. Zorganizuj torbę z dokumentami, wodą, lekarstwami, które mogą być przydatne w razie niebezpieczeństwa.
Co robić w trakcie tsunami?
1. Jeżeli jesteś w strefie zagrożonej i występuje trzęsienie ziemi, klęknij, zakryj głowę i schowaj się pod stołem.
2. W momencie kiedy wstrząsy znikną możesz zauważyć oznaki pojawiającego się tsunami.
3. Dostosuj się do komunikatów wydawanych przez władze.
4. Jak najszybciej znajdź podwyższony teren w głębi lądu.
5. Jeżeli zauważysz falę, jesteś zbyt blisko aby jej uniknąć.
6. Jeżeli jesteś już w wodzie, złap się np. drzwi lub pnia drzewa na którym będziesz mógł pływać.
7. Jeżeli znajdujesz się w łodzi, popłyń w stronę otwartego morza.
Co zrobić po przejściu tsunami?
1. Nie przybliżaj się do zagrożonej strefy dopóki nie usłyszysz komunikatu o braku zagrożenia.
2. Oddal się od uszkodzonych budynków, mostów i dróg.
3. Słuchaj radia i komunikatów emitowanych przez różnego rodzaju media.
4. Skontaktuj się z rodziną, aby poinformować o swoim stanie.
5 Największych tsunami w historii
1. Tsunami na Oceanie Indyjskim 26 grudnia 2004 roku. Było to największe znane w historii tsunami. Ogromne trzęsienie ziemi o sile od 9,1 do 9,3 stopni w skali Richtera trwało 10 minut. Tsunami miało miejsce w pobliżu wybrzeży Sumatry. Spowodowało śmierć 166 000 osób w Indonezji oraz 35 000 na Sri Lance.
2. Erupcja w Starożytnej Grecji około 1500 roku p.n.e. Przyczyną tsunami była eksplozja podmorskiego wulkanu na wyspie Tera (Santorini). Erupcja ta była kresem cywilizacji minojskiej na Krecie.
3. Trzęsienie ziemi w Lizbonie w listopadzie 1755 roku. Trzęsienie ziemi miało miejsce w pobliżu wybrzeża Portugalii. Następnie 6 metrowe fale uderzyły w zniszczoną już Lizbonę. Zabitych zostało 60 000 osób.
4. Tsunami na Morzu Południowochińskim w 1782 roku. Na samym Tajwanie zginęło ponad 40 000 osób. Niestety nie posiadamy dokładnych danych historycznych dotyczących tego tsunami.
5. Tsunami w Krakatau (Indonezja) w 1883 roku. Przyczyną powstania była erupcja wulkanu Krakatoa. Falę podczas tsunami wynosiły nawet 40 metrów. Liczba zabitych 36 000 osób.
Źródło:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Tsunami
- https://www.gov.pl/web/dyplomacja/tsunami
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat gwałtownych zjawisk na ziemi. Przeczytaj artykuł – Jak powstaje tornado?