Na terenie Polski występują 4 trąby powietrze w ciągu roku. W ciągu ostatnich lat widoczne są silniejsze i bardziej niebezpieczne przypadki trąb powietrznych, co tłumaczymy zmianami klimatu. Tornada występują na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy, ponadto największa liczba tornad pojawia się na obszarze Stanów Zjednoczonych. Tornado potrafi osiągać różne rozmiary. Zwykle staje się lejem kondensacyjnym dotykającym ziemi swoim węższym końcem. W artykule wyjaśnione zostanie pojęcie tornada, etapy powstawania zjawiska oraz historia niszczycielskich tornad w Polsce.
Co to jest tornado?
Tornado to intensywnie wirująca kolumna powietrza, która styka się z ziemią i podstawą cumulonimbusa. Zjawisko przyjmuje postać leja kondensacyjnego dotykającego ziemi. Dolna część leja otoczona jest chmurą pyłu i odłamków. Warunkiem powstania tornada jest pojawienie się chmury burzowej określanej jako cumulonimbus. Tornado to wir powietrza poruszający się przeciwnie do ruchu wskazówek zegarek, który wyrasta z podstawy chmury cumulonimbusa. Większość naukowców jest zdania, że do powstania tornada konieczny jest uskok wiatru, silny prąd strumieniowy oraz duża wilgotność powietrza.
Powstawanie tornad
Tornado powstaje poprzez zetknięcie ciepłych oraz wilgotnych mas powietrza z zimnymi. W Polsce zdarza się to szczególnie latem, kiedy gorące powietrze zwrotnikowe zderza się z chłodnym polarnym. Warunkiem niezbędnym do powstania tornada jest pojawienie się chmury burzowej cumulonimbus. W wybranych chmurach tworzą się mezocyklony, które powstają w wyniku różnic prędkości, kierunku wiatru na różnych wysokościach. Różnice te powodują wirowanie mas powietrza w osi poziomej a w przypadku silnego prądu wstępującego powietrza odchylenie poziomego wiru w kierunku pionowym. W ten sposób powietrze wprawiane jest w ruch wirowy. Drugim warunkiem do powstania tornada jest przeciwny strumień powietrza. Jest to prąd zstępujący skierowany ku powierzchni ziemi. Zjawisko powoduje zepchnięcie rotacji od podstawy chmury burzowej do powierzchni ziemi. Najsilniejsze tornada tworzą się w superkomórkach, czyli w chmurach burzowych.
Skutki niszczycielskich tornad w Polsce
W Polsce tornado określane jest mianem trąby powietrznej. Zniszczenia dokonywane przez tornada występujące w Polsce są mniejsze niż w Stanach Zjednoczonych. 20 lipca 2007 roku w Polsce wystąpiła seria trąb powietrznych. W gminie Kłomnice pojawiło się tornado z siłą F3 w skali Fujity. W sierpniu 2008 roku trąby powietrzne wystąpiły na terenie województwa Łódzkiego, Opolskiego, Świętokrzyskiego, Śląskiego i na Podlasiu.14 lipca 2012 roku na terenach województwa Kujawsko-Pomorskiego, Wielkopolskiego i Pomorskiego wystąpiła seria silnych tornad. Najsilniejszym tornadem w Polsce mogłoby być zjawisko, które wystąpiło 20 lipca 1931 roku w okolicy Lublina. Według naukowców prędkość wiatru tornada wahała się od 110 do 145 m, czyli 396-522 km/h (F4, F5 w skali Fujity). O silne tornada świadczyły zniszczenia budynków o murach 50 cm grubości oraz leżące załadowane wagony towarowe.
Bądź na bieżąco z niebezpiecznymi zjawiskami występującymi w Polsce sprawdź – Mapa Burzowa Polski.
Skala Fujity
Skala pokazująca poziom intensywności tornad według możliwych zniszczeń zabudowy. Opracowana w 1971 roku przez amerykańskiego meteorologa Tetsuya „Ted” Fujita z Uniwersytetu w Chicago. Naukowiec nazywany był Mr. Tornado (Pan Tornado).
| Kategoria | Prędkość wiatru mph | Prędkość wiatru km/h | Możliwe zniszczenia spowodowane przez wiatr |
| F0 | 40–72 mph | 64–116 km/h | Lekkie zniszczenia. Połamane gałęzie drzew, zniszczone znaki drogowe. |
| F1 | 73–112 mph | 117–180 km/h | Niewielkie znieszczenia. Odpadają części dachów, spychane samochody jadące drogą, zniszczenie obiektów budowlanych o słabej konstrukcji. |
| F2 | 113–157 mph | 181–253 km/h | Znaczne zniszczenia. Dachy zrywane z domów, duże drzewa wyrwane z korzeniami. |
| F3 | 158–206 mph | 254–332 km/h | Duże zniszczenia. Dachy i ściany budynków zniszczone, przewrócone pociągi, większość drzew w lasach wyrwanych z korzeniami |
| F4 | 207–260 mph | 333–418 km/h | Bardzo duże zniszczenia. Budynki zrównane z ziemią, samochody przenoszone w powietrze z bardzo dużą prędkością. |
| F5 | 261–318 mph | 419–512 km/h | Jeszcze większe zniszczenia. Budynki podniesione z fundamentów i przeniesione na duże odległości, samochody przenoszone w inne miejsce nawet 100 metrów dalej, drzewa powyrywane. |