Piorun – to bardzo silne wyładowanie atmosferyczne powstające naturalne i towarzyszące burzom. Piorunowi współtowarzyszy grzmot oraz zjawisko świetlne. Błyskawica może przybierać różnorodne kształty, tworzyć linie proste i rozgałęziać się w górę lub w dół. W trakcie uderzenia pioruna powstaje energia, której główna część rozprasza się jako ciepło w powietrzu. Niewielka część energii cieplnej przekształca się w błysk i grzmot słyszalny w odległości od 16 do 24 kilometrów. Cześć energii elektrycznej rozładowuje się w momencie uderzenia łuku elektrycznego w grunt ziemi. Zjawisko to jest bardzo niebezpieczne dla osób znajdujących się w pobliżu.
W środku chmury burzowej silny wiatr przemieszcza krople wody oraz drobiny lodu, które ocierają o siebie. Lód przesuwa się ku górze chmury oddając elektrony, tak więc szczyt chmury zmienia się w elektrododatni. Biorąc pod uwagę kierunek przenoszenia ładunku elektrycznego możemy wyróżnić wyładowania dodatnie oraz ujemne. 90% wszystkich wyładowań do ziemi to wyładowania ujemne, które przenoszą mniej energii niż dodatnie. Pioruny powstają również w wyniku tarcia pomiędzy drobinami pyłu w trakcie burz pyłowych lub podczas erupcji wulkanicznych czy pożarów lasów. Wyładowania dodatnie sprzyjają pożarom oraz uszkodzeniom linii energetycznych.
Skutki uderzeń pioruna
Piorun może spowodować pożar. Uderzenia pioruna rozrywają drzewa, niszczą dachy, mury, wywołują uszkodzenia instalacji elektrycznych oraz telefonicznych. Uszkodzenie urządzeń elektrycznych wywołuje uderzenie pioruna w sieć energetyczną a w przypadku indukowania napięcia, gdy piorun uderza w pobliżu sieci energetycznej. Impuls powstający w wyniku wytworzenia przez prąd pioruna indukuje napięcie w obwodach i urządzeniach elektrycznych w pobliżu miejsca uderzenia pioruna. Napięcie w obwodach sieci staje się tak duże, że powoduje uszkodzenie urządzeń podłączonych do tej sieci.
Jeżeli piorun uderzy w człowieka może spowodować poważny uszczerbek na zdrowiu a nawet śmierć. Najpoważniejszymi skutkami uderzenia pioruna w człowieka jest:
- oparzenie
- pobudzenie
- uszkodzenie układu nerwowego
- upośledzenie słuchu i wzroku
- drgawki
- uszkodzenie układu sercowo-naczyniowego (np. zatrzymanie krążenia)
- paraliż funkcji układu pokarmowego
Jak chronić się przed piorunami?
W Stanach Zjednoczonych pioruny zabijają 50-55 osób w ciągu roku, w Polsce od 3 do 5 osób. Statystycznie 80% osób trafionych piorunami to mężczyźni. W czasie burzy nie powinniśmy się kąpać, chodzić na spacery, stać pod drzewami, w pobliżu wysokich masztów oraz w okolicach linii energetycznych. Osoba stojąca na otwartej przestrzeni musi znaleźć budynek lub pomieszczenie i ukryć się w środku. Najbezpieczniejszą pozycją jest ukucnąć ze złączonymi ze sobą nogami. Należy położyć na ziemi wszystkie przedmioty metalowe, które mogą przewodzić prąd. Osoby będące w górach powinny zejść ze szczytów i nie mogą dotykać wysokich, pionowych ścian skalnych.
Budynki i wysokie konstrukcje powinny zostać zabezpieczone piorunochronem. W czasie burzy nie należy korzystać z urządzeń elektrycznych obsługiwanych ręcznie. Sprzęt elektroniczny np. telewizory i komputery należy odłączyć od prądu oraz instalacji antenowych i internetowych.
Sprawdź gdzie jest burza na mapa burzowa polski. Interaktywna mapa pozwoli na śledzenie burzy w czasie rzeczywistym.